محل برخورد گلوله‌های دشمن به هواپیماهایی که از صحنۀ نبرد جان سالم به در برده‌اند.
مرکز تحقیقات نیروی هوایی قصد دارد بدنۀ هواپیماهای جنگی را تقویت کند.

تعدادی هواپیما از صحنۀ نبرد برگشته‌اند. در عکس بالا، محل اصابت گلوله‌ها به بدنۀ هواپیماهای از جنگ برگشته مشخص است. توصیۀ شما چیست؟

۱. محل‌های تیرخورده (نقاط قرمز) تقویت شوند.
۲. محل‌های تیرنخورده (نقاط غیرقرمز) تقویت شوند.

توضیح در مورد سوال:

افسانۀ موفقیت: «من را ببین با وجود این همه مشکل چقدر موفقم!»

مثال هواپیما برای توضیح سوگیری «توجه بیش‌ازحد به موفق‌ها و عدم توجه به شکست‌خورده‌ها» به کار می‌رود. اگر ما تمرکزمان را روی «برنده‌ها» بگذاریم ممکن است بگوییم «ایول! این هواپیما با این همه تیر که خورده باز هم سالم مانده. چه هواپیمای خفنی! بیایید بر زخم‌های او مرهم بگذاریم و مدال افتخار بر گردنش بیندازیم». عین همین استدلال درمورد آدم‌های «موفق» به کار می‌رود: فلانی با اینکه یتیم بود، با اینکه فقیر بود، با اینکه سرطان داشت، با اینکه کنکورش را خراب کرد، با اینکه ورشکست شد، با اینکه این همه تیر خورده بود... جان سالم به در برد و به قله‌های موفقیت دست یافت. اسم این را بگذاریم «افسانۀ موفقیت». افسانۀ شیرین و پرفروش سبک «خودیاری» و «راز موفقیت» و «پولدار شو» و امثالهم.

مشکل «افسانۀ موفقیت» آنجاست که «بازنده‌ها» را در نظر نمی‌گیرد. اگر بدانیم تعداد زیادی هواپیما از جنگ برنگشته‌اند و آنها را هم در نظر بگیریم آنگاه معقول‌تر آن است که بگوییم هواپیما شانس آورده که تیر به جای حساسش نخورده! نقاط «تیرخورده» مهم نیست بلکه نقاط «تیرنخورده» مهم است. رمز موفقیت آدم موفق این نیست که «با وجود این همه مشکل موفق شده است» بلکه آنجاست که «شانس آورد فلان مشکل برایش به وجود نیامد». (وصدالبته برخلاف هواپیما که جای حساسش کم و بیش ثابت است، جای حساس هر آدم بسته به شرایط او متفاوت است.)

همین «باقی‌مانده‌ها» به چشم ما می‌آیند. همین «موفق‌ها». ما عادت داریم بگوییم «نظریۀ نیوتون را ببین چقدر دقیق و عمیق است!» اما تلاش‌های مکرر اما ناموفق معاصران و پیشینیان او را در نظر نمی‌گیریم.

«افسانۀ موفقیت» افسانۀ رایج دنیای فعلی است، قاتل جسم و روح بازنده‌هاست و البته مایۀ مباهات و افتخار برنده‌ها. امیدوارم اگر «شانس آوردید» و «موفق شدید» از این افسانه برای ارضای حس خاص بودن و خفن بودن خودتان استفاده نکنید. صدالبته شما خاص هستید و خفن. صدالبته هزاران هواپیما نابود شدند و شما «با وجود این همه تیر» سالم برگشتید. شما خاص هستید. اما این «خاصّیت» را مرهون «شانس» خود هم هستید نه صرفا فضائل خاصّ‌تان.

این معما یه سوال واقعی در جنگ جهانی بوده